Berichten

Door Liefde geleid?

Door Liefde gevormd?De tekst uit het leesrooster voor zondag 15 oktober is onder andere Psalm 23: De heer is mijn herder. Naar aanleiding van de viering van Bart-Jan van Gaart op 10 september verving Jonne Meij de woorden ‘God’ en ‘de Heer’ door het woord ‘Liefde’.
In haar overweging kijkt Jonne naar wat dat zegt en stelt vragen als: “Wanneer je je door de liefde laat leiden, hoe doe je dat dan, wat kies je en hoe herken je een ‘verkeerde’ keuze?” en: “Leiden we door middel van onze keuzes volledig onszelf? of worden we ook geleid?”

Door Liefde geleid?

Naar aanleiding van de viering van Bart-Jan van Gaart op 10 september verving Jonne Meij de ‘woorden ‘God’ en ‘de Heer’ door het woord ‘Liefde’.

Een maand geleden, op 10 september was ik hier, in De Duif bij de viering van Jan Meijer en Bart-Jan van de Gaart, met het thema: ’Zonder liefde ben je nergens’ .
Een mooie en inspirerende viering waarin woorden van Johannes én Augustinus werden aangehaald. De belangrijkste woorden van Johannes waren: “Vrienden, laten wij elkander liefhebben, want de
liefde komt van God. Iedereen die liefheeft is een kind van God, en kent God. De mens zonder liefde kent God niet, want God is liefde.”
Vervolgens gingen we via de woorden van Augustinus een stap verder. Want, zo redeneerde die, als God liefde is, dan is het tegenovergestelde ook waar: dan is liefde God.
Augustinus stelde God daarmee gelijk aan de liefde.

Dat kan niet waar zijn
Mijn eerste reactie was: Dat kan niet waar zijn. Als God en liefde aan elkaar gelijk zijn, en daarmee inwisselbaar dan hoeven wij het niet meer over God te hebben. Dan praten wij in het vervolg gewoon met elkaar over de liefde.
Maar in diezelfde viering zat ook het uitdagende voorstel om eens een willekeurige bijbeltekst te nemen en het woord ‘God’ te vervangen door het woord ‘liefde’. Dat experiment ben ik in deze viering aangegaan. In Psalm 23, Jesaja 25 en de brief aan de Fillipenzen zijn de woorden God en Heer vervangen door het woord Liefde. Dat maakt deze viering tot een viering over de liefde en over hoe zij elk leven leidt.
Van de rijkdom die je van haar kunt ontvangen en over de armoede van hen die haar niet kennen. In alle teksten van vandaag, ook in de liederen, wordt de liefde in al haar verschijningsvormen,
bejubeld en geprezen. Van haar universele, allesomvattende grootsheid tot haar meer bescheiden menselijke voorkomen.

In psalm 23 wordt de liefde mijn herder. Een leider, beschermer, een leidraad die weet wat goed voor mij is en mij het allerbeste wil geven. Geloof en ervaar ik haar dan helpt ze mij om te leven, vrij en zonder angst.

De Liefde is mijn herder,
Zij laat mij rusten in groene weiden
en voert mij naar vredig water,
Zij geeft mij nieuwe kracht
en leidt mij langs veilige paden
tot eer van haar naam.

Op de liturgieavond ter voorbereiding op deze viering kon iedereen zich goed vinden in deze nieuwe versie. We ervaren de liefde als leidend. En Ja, de liefde voedt en ontspant en geeft vrede en nieuwe kracht… Had je alles maar de liefde niet, je had niets…
De liefde is voelbaar en onze intuïtie verteld ons waar ze is te vinden en waar niet. Waar zij aanwezig is en waar niet.. We kiezen onze vrienden en onze plaatsen op gevoel. We stemmen ons handelen af op onze naastenliefde. Het lijkt zo eenvoudig en vanzelfsprekend.
Maar er rijst ook de vraag ‘Hoe duiden we het vijandsbeeld in deze teksten?

Tegenpool
In alle drie teksten vinden we een tegenpool van de gelovigen: in psalm 23 worden zij aangeduid als ‘de vijand’. in Jesaja’s danklied zijn zij ‘De barbaren’, het ‘gewelddadige volk’ en ‘de velen’ in de Fillipenzen brief: die leven als vijand van Christus, de vleesgeworden zoon van de Liefde. Wiens God hun buik is, en die slechts gericht zijn op aardse zaken.
Allemaal mensen die de liefde niet kennen of zich van haar hebben afgekeerd. Uit gekwetstheid, woede of aards winstbejag.
Ik verwissel de woorden van Johannes: “ Iedereen die liefheeft is een kind van de Liefde, en kent de Liefde. Maar de mens zonder liefde kent de Liefde niet”. Kennelijk zijn er altijd al mensen geweest die de Liefde niet kennen.

Onze grootste angst: afwezigheid van de Liefde
Vijanden zijn het omdat zij niet vanuit liefde handelen. Dat boezemt ons angst in.
De afwezigheid van de liefde is wat wij het meeste vrezen. Zolang wij de liefde kennen en ervaren of toch in ieder geval op haar verborgen aanwezigheid durven vertrouwen, gaat het ons goed. Maar zodra wij aan de trouw van de liefde twijfelen en haar afwezigheid vrezen, worden wij bevangen door angst. Soms zonder dat wij ons er van bewust zijn.

Vanuit angst voor afwijzing, of vanuit het gevoel ‘niet goed genoeg te zijn’ voor de liefde, zoeken we troost in verleidingen die ons een direct gevoel van succes garanderen. Sigaretten, drank, drugs, geweld of, vaak voorkomend onder alle leeftijden: een scherm.
De tv, computer, tablet of de telefoon: ze leiden ons af van wat er te voelen is aan onzekerheid, angst, verdriet en eenzaamheid. En belangrijker: ze wijzen ons nooit af en laten ons nooit in de steek.

Filmpjes kijken
Laat me u een persoonlijke anekdote vertellen.
Een week of twee geleden barstte mijn dochter vlak voor haar bedtijd in huilen uit. Zij had haar huiswerk niet klaar en wilde dat nog afmaken. Maar het was hoog tijd en ik hield haar voor dat ze eerder had moeten beginnen. Nu had ze de hele middag filmpjes zitten kijken op haar telefoon. Ik vond het een goed leermoment voor haar en gaf niet toe.

Het huilen had echter een verontrustende toon. Het klonk anders dan anders, u herkent dat misschien… ik vond mijn dochter, hoe zal ik het zeggen, bijna in paniek. Ze wist niet wat ze met zichzelf aan moest. Ze bleek te worstelen met haar eigen onmacht om de verleiding van haar telefoon te weerstaan. Ze wist wel dat er huiswerk gemaakt moest worden, maar had haar telefoon niet weg kunnen leggen. De onmacht was haar eigenlijk te groot, ze kon er niet mee uit de voeten. Zij kan geen nee zeggen tegen haar telefoon en ze haat zichzelf erom.

Dit is een klein maar glashelder voorbeeld van de tegenkracht van de Liefde… De verleiding van de bevrediging op de korte termijn. Het maakt dat zij zich onvrij en klein voelt en dat zij met tegenzin naar school gaat en de neiging krijgt om zich terug te trekken. Haar mobiel is als een duveltje op haar schouder die al haar aandacht opeist.
“En waar is die stomme engel dan..!” riep ze in volle verontwaardiging uit.

Weinig lawaai
Door die vraag voelde ik me nogal aangesproken. Ik ben haar moeder maar ook de enige uit ons gezin die naar de kerk gaat. Hier moest ik toch een zinnig antwoord op kunnen geven! Ik hoorde mezelf zeggen: “Die engel zit wel op je andere schouder, ze maakt alleen niet zoveel lawaai… Ze is er, en om dat te ervaren hoef je alleen maar je aandacht te verleggen naar je andere schouder.”

De liefde roept niet, belooft niets, dringt zich niet op. De Liefde vraagt geen offer, beperkt jou niet, maakt jou niet klein. De liefde bevrijdt, ontspant, geeft lucht en ruimte. Zij herstelt het contact met onszelf en de ander.
Wanneer wij met onze aandacht gevangen zitten in een verslaving. Hoeven wij slechts onze blik te verleggen. Haal je aandacht weg bij de verleiding en durf de schijnbare leegte in te kijken… Geloof erin, vertrouw erop, het bevrijdt je uit je machteloosheid en geeft je de gelegenheid om de liefde te ontdekken in een van haar ontelbare verschijningsvormen.

Zo je de liefde wil kennen
Ik wil afsluiten met een uitspraak van Kahlil Gibran
“En zo je de Liefde wil kennen, tracht dan geen raadselen op te lossen.
Zie liever om je heen en je zult haar zien spelen met je kinderen.
En kijk naar de hemel; je zult haar zien wandelen in de wolk, haar armen uitstrekkend in de bliksem en neerdalend in de regen. Je zult haar zien glimlachen in de bloemen en haar handen zien
oprijzen en wuiven in de bomen.”

Dat mysterie, die eeuwige liefde en schoonheid, dat noem ik geloof ik toch graag God.

– – – – – – –
Vieringteksten, context rond deze overweging (PDF)

Overwegingen 2017